Pir Bhalan Shah پير ڀلڻ شاه

پير ڀلڻ شاهه

هي شاهه اسماعيل عليھ رحمت جي اولاد مان هو، جنهن لاءِ چوڻ ۾ اچي ٿو ته ڏهين صدي هجريءَ جي اول ۾ ”هامه“ (شام) مان لڏي اچي سنڌ ۾ نورائي، نالي ڳوٺ ٻڌي ويٺو ۽ نهن جي مزار هاڻوڪي نورائيءَ واري ڳوٺ کان چار ميل پنڌ تي آهي. سندس نسب جي شجري بابت هيٺين حقيقت ملي سگهي آهي: پير ڀلڻ شاهه بن پير آگيڏنو شاهه بن پير ياسين شاهه بن پير حسين شاهه بن پير ياسين شاهه بن پير مولا بخش شاهه، بن پير بقادار شاهه، بن پير شاهه سيدو، بن شاهه ميرڪ، بن شاهه محمود، بن شاهه اسماعيل عليھ رحمت.

پير ڀلڻ شاهه، 1890ع ڌاري، نورائيءَ ۾ ڳوٺ ۾ ڄائو هو. کيس هڪ ننڍو ڀاءُ ميان ياسين شاهه هو، جو لاولد وفات ڪري ويو هو. پير ميان ڀلڻ شاهه، شاهه اسماعيل جو تيرهون سجاده نشين هو، ليڪن هن کي پوءِ بدين جي شاهه شهاب الدين عليھ رحمت جي گادي به  ملي، ڇاڪاڻ ته انهيءَ درگاهه جي سجاده نشينن مان ڪو به اولاد نه  بچيو هو. چوڻ ۾ اچي ٿو ته شاهه شهاب الدين کي فرزند احمد شاهه نالي ٿيو. ان کان پوءِ، پير ناٿن شاهه گاديءَ تي ويٺو، جو لاولد وفات ڪري ويو. چون ٿا ته قديم مائٽيءَ جي لحاظ کان، شاهه اسماعيل جي اولاد مان ڪو پير صاحب وڃي ان جي گاديءَ تي ويٺو هو، جنهن جي اولاد مان آخري سجاده نشين پير ڀاون شاهه ٿيو، جنهن کي پير علي قطب شاهه فرزند ڄائو، جو به لاولد وفات ڪري ويو.

پير ميان ڀاون شاهه کي ٻه ڀائر هئا: هڪ ميان جڙيل شاهه ۽ ٻيو ميان غلام شاهه. ٻيئي پير آگيڏني شاهه وٽان پرڻيل هئا. پير غلام شاهه   لاولد وفات ڪري ويو.

پير جڙيل شاهه کي اولاد ڪو نه ٿيو، ليڪن هڪ ويهاريل عورت مان پُٽ علي ڏني نالي سان ٿيو، جنهن کي حويليءَ جي بيبين ۽ مريدن تسليم نه ڪري، پڳ، پير ڀلڻ شاهه کي ٻڌائي، جو سندن ڏاڏي مان هو. ٻنهي گادين جا مريد گهڻا هئا، جي بدين، ٽنڊي باگي، ٽنڊو محمد خان، ماتلي، شاهبندر، جاتيءَ ميرپور بٺوري، سجاول ۽ ٿرپارڪر ضلعي جي ڪن حصن ۾ پکڙيل هئا.

پير ڀلڻ شاهه جيتوڻيڪ پڙهيل ڪو نه هو، ليڪن سندس ڪتبخاني ۾ ڪتابن جو ڪافي ذخيرو گڏ ٿيل هو، جن کي پڙهائي، معلومات حاصل ڪندو هو. ٻنهي گادي نشينن هئڻ ڪري، پير ڀلڻ شاهه جو اثر گهڻو هوندو هو. هي قادري سلسله ۽ طريقت جو پير هو، پر سنڌ جي اڪثر گادي نشينن وانگر هن به زهد ۽ تقويٰ، ورد وظائف ۽ ذڪر فڪر سان واسطو نه  رکيو. هي به، ٻين پيرن وانگر، مريدن کان نذر وٺڻ ۽ سندن  دنيوي ڪمن ۾ مدد ڪرڻ جي ڳالهين ۾ مشغول رهيو. مريدن جي ڪم اچڻ ۾ پير صاحب ڪارائتو ثابت ٿيو. ڇاڪاڻ ته هن جا سنڌ جي مکيه سياستدانن سان سٺا تعلقات هوندا هئا، جي ووٽن جي لالچ ڪري، سندس مريدن جي مدد ڪندا رهندا هئا.

سندس زمين ميرن جي جاگيرن ۾ هئي، اڳئين وقت ۾ جڏهن ميرن طرفان زميندارن جي مخاديمي حقن هٿ ڪرڻ لاءِ ڪوشش ڪا نه هئي ته معاملو ٺيڪ هلندو آيو، ليڪن سردار بهادر مير حسين بخش خان جي ڏينهن ۾ جڏهن زميندارن کان خوشيءَ يا زور سان مخاديمي حقن کسڻ جو سلسلو شروع ٿيو ۽ ٽنڊي جا مير حڪومت ۾ طاقتور بڻجي ويا ۽ ڪامورا سندن چوڻ موجب مخاديمن کي ستائڻ لڳا، تڏهن هڪ گروهه مخاديمن جو، پير ڀلڻ شاهه جي اڳواڻيءَ هيٺ نڪري، ميرن جي مخالفت ڪرڻ لڳو. هاري ڪميٽيءَ وارن انهيءَ سان مدد ڪرڻ شروع ڪئي. منهنجا انهيءَ ڪميٽيءَ سان تعلقات هئا. ان ڪري پير صاحب سان به گهاٽا تعلقات ٿيڻ لڳا. سندن خاندان سان اسان جو اڳي ئي مائٽاڻو ۽ دوستاڻو رستو هو، ۽ لوڪل بورڊ جي چونڊن ۾ هن اڪثر مون کي مدد پئي ڪئي هئي، جڏهن ميرن جي طاقت زور ٿي هئي ۽ ٻيا اڪثر مخاديم وڃي ميرن جي پيش پيا هئا، تڏهن هي آخر وقت تائين سندن پيش نه پيو، ۽ مقابلو ڪندو آيو. 1945ع ۾ مسلم ليگ جي هاءِ ڪمانڊ سان منهنجا اختلاف ٿي پيا ۽ ساريءَ سنڌ ۾ اسان سرڪاري ليگ جي مخالفت ۾ اميدوار بيهاريا. بدين مان مير غلام علي خان ٽالپر جي مقابلي ۾، پير ميان عالي شاهه کي بيهاريو ويو. هن جا پير عالي شاهه سان خانداني اختلاف هئا، پر کيس سمجهائي، پاڻ سان گڏ بدين ۽ ٽنڊي  باگي تعلقن ۾ ورڪ ڪرايم. سرڪاري عملدارن جي دست اندازيءَ ڪري، پير عالي شاهه نه کٽي سگهيو، پر مقابلو خوب ٿيو.

سگهو ئي، مسلم ليگ وزارت کي بچائڻ خاطر، گورنر  موديءَ اسيمبليءَ کي ختم ڪري، نيون چونڊون ڪرايون، اڳئين مقابلي کان ڊڄي، ميرن پير عالي شاهه کي ڪنهن طرح پنهنجي پاسي ڪري، پنهنجي ان تڪ تان هٿ کڻائي، نيئي کيس شاهبندر طرف اميدوار بيهاريو. پير عالي شاهه بهرحال ميرن ڏانهن لاڙو کاڌو، پر هيءُ مرد مجاهد مقابلو ڪندو رهيو. سندس سڌو سياست سان لاڳاپو نه هو، پر دوستاڻا تعلقات هئڻ ڪري، اسان کان ڪڏهن جدا نه ٿيو.

هي، ٻين سنڌ جي مکيه پيرن وانگر، شڪار جو شوقين هو. وٽس عمدا ڪتا ۽ بندوقون هونديون هيون، جن سان شڪار ڪندو  رهندو هو. ملاکڙي کي زور وٺائڻ ۾ خاص دلچسپي هيس. پنهنجي درگاهن جي ميلن تي، پري پري کان ملهه گهرائيندو هو. خود پاڻ به ڪي ملهه رکي، انهن جي پرورش ڪندو هو، جهڙوڪ ؛ مور شيدي ۽ ٻيا. راڳ جو به شوقين هو. ڪيترا گويا ۽ طوائفون وٽس ميلي جي موقعن تي راڳ ڳائڻ ايندا هئا. انهيءَ ڪري راڳ مان چڱي واقفيت پرائي ويو هو. هي صاحب واعدي جو سچو، بيڊپو، دوستيءَ جو پڪو ۽ زبان جو ڇڙواڳ هو.

سنڌ جي گهڻن خاندانن سان سندس دوستاڻا تعلقات هوندا هئا. خانبهادر خير محمد خان چانڊئي سان سندس گهرو دوستيءَ جو ناتو هو، جو درگاهه جي معتقدن مان هو.

هن چار شاديون ڪيون هيون، پر اولاد ڪو نه ٿيس. پاڻ 4 جنوري 1948ع، مطابق 22 صفر 1368هه تي وفات ڪري ويو. انهيءَ طرح شاهه اسماعيل ۽ شاهه شهاب الدين عليھ رحمت جي پيڙهين جو خاتمو ٿي ويو.

سندس مزار نورائيءَ جي شهر ۾ ، سندس رهڻ واري بنگلي ۾“ ڦليليءَ جي ڪپ تي آهي.

نورائيءَ ۾ ٻيا پير به، ميان نورالدين شاهه  هامه واري جي  اولاد مان رهن ٿا. چوڻ ۾ اچي ٿو ته انهيءَ پير صاحب جا ٻه فرزند- ميان فتح محمد شاهه ۽ ميان برخودار شاهه- هتي سنڌ ۾ اچي نورائيءَ ۾ رهيا، جن مان فتح الدين شاهه، ميان سيدو شاهه سجاده نشين شاهه اسماعيل جي نياڻيءَ سان شادي ڪئي، جنهن جو گهڻو اولاد ٿيو، جن مان آخر وقت ۾ پير ميان سخي بچل شاهه مشهور ٿي گذريو آهي. هن سن شهر ۽ آسپاس ۾  مريد ڪيا ۽ ميان حسن بخش شاهه محرابپور واري جي ڏاڏي ميان جيئندل شاهه کي به مريد ڪيو. ميان بچل شاهه جي پڳ ميان حاجي شاهه سندس وڏي پُٽ کي ملي، جنهن جي پڳ هن وقت ميان  بچل شاهه عرف محمد بخش شاهه تي آهي. هو دستاربند مولوي، طبيعت جو حليم، ڪم آزار، شريف الطبع ماڻهو آهي، سندس ڀاءُ ميان زين العابدين شاهه،  شاعر ۽ ذڪر ۽ فڪر جو صاحب آهي. هي نوان مريد ڪرڻ لڳو آهي. ميان حسن بخش شاهه هن وقت ميان  زين العابدين کنيارن واري جي مريد ٿيڻ ڪري، سندس مريديءَ کان ٻاهر نڪري ويو آهي. باوود ان جي، مائٽاڻا مقرر ڪيل نذر نياز ڏيندو اچي ٿو.

  

…